در زندگی بارها شاهد وابستگی‌هایی میان همسران، دوستان، پدر و مادر و فرزندانشان بوده‌ایم. نشانه‌های خاصی در این ارتباطات وجود داشته که به ما گفته است این ارتباط، وابستگی سالم نیست. گاهی حتی دامنه وابستگی ناسالم از ارتباط میان دو فرد فراتر رفته و به روابط فرد با اتفاقات و اشیاء پیرامون نیز کشیده می‌شود.


بسیاری از افراد وابستگی ناسالمی به اینترنت، بازی‌های کامپیوتری، خرید کردن، کار کردن و ... دارند. وابستگی ناسالم این افراد، حالت فردی را تداعی می‌کند که دچار بیماری اعتیاد است. همان‌گونه که در صورت نرسیدن مواد مخدر به بدن فرد معتاد، او دچار حالت‌های بی‌قراری می‌شود، که به آن علائم خماری می‌گوییم؛ این افراد نیز در صورت استفاده نکردن از اینترنت یا بازی کامپیوتری و ... دچار بی‌قراری می‌گردند. این حالت در مورد وابستگی‌های ناسالم در روابط بین فردی نیز صادق است؛ به این معنی که وقتی فرد از شخصی که به او وابسته است برای مدتی دور یا بی‌خبر بماند، علائم بی‌قراری شبیه به علائم خماری در وی بروز می‌کند.

به این ترتیب می‌توانیم رابطه‌ی وابستگی ناسالم را این‌گونه تعریف کنیم:

«وابستگی فرد به ارتباط با فرد یا موجودی دیگر تا حدی که با کمرنگ شدن ارتباط، عزت نفس و ارزشمندی فرد به شدت کاهش یابد. در این رابطه فرد، دیگری را مسؤول احساسات و رفتارهای خود می‌داند و تصور می‌کند که می‌تواند دیگری را آن‌گونه که می‌خواهد بسازد.»

این تعریف مفهوم فراگیر اعتیاد را به یاد می‌آورد اما نه لزوماً اعتیاد به مصرف ماده‌ی مخدر و یا الکل؛ بلکه هرگاه  چیزی در بیرون از وجود فرد، خُلق وی را تعیین کند، به این معناست که فرد به آن چیز اعتیاد پیدا کرده است. زمانی که این اتفاق رخ می‌دهد فرد کنترل خود را در برقراری رابطه  یا استفاده از شیء اعتیادی از دست می‌دهد؛ اگر چه خودش تصور می‌کند که چنین نیست!

بودن با فرد یا شیء مورد وابستگی، برای فرد وابسته به معنای داشتن حس خوب و رضایت کامل است و نبودن فرد مورد نظر به مفهوم نبودن هیچ چیز و حتی خود فرد و نارضایتی کامل است.

شاید اکنون این سؤال در ذهن شما شکل گرفته باشد که آیا  لذت بردن من از همراهی و ارتباط با اعضای خانواده، دوستان و عزیزانم و غمزدگی و ناراحتی در غم از دست دادن یا دوری آنها، نشانه‌ی یک وابستگی ناسالم است؟

در یادداشت بعدی در مورد ویژگی‌های وابستگی ناسالم بیشتر صحبت خواهیم کرد.